گیاه شناسی
زبان لاتین
زبان لاتین از شاخه زبان های هندی- اورپایی است. در گروه زبان هندی میتواند بسیاری از زبان های زیر قرار گیرد از جمله ترکی، فارسی، کردی، بلوچی، عربی، پشتو و می باشند. در گروه زبان های اورپایی، زبانهای انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، روسی، اسپانیای، ایتالیایی، پرتغالی، رومانیایی و قرار دارند. این زبان ها در گذشته های دور از زبان لاتین جدا گردیدند. لازم به ذکر است که زبان لاتین زبان مرده ای محسوب میشود. بدین معنا که امروزه هیچ کشوری به زبان لاتین صحبت نمیکند ولی هنوز هم زبان لاتین، زبان رسمی کلیسا، بهویژه کلیسای کاتولیک است. لغات مشترک فارسی و لاتین کمتر از 5 درصد است در حالیکه لغات مشترک کردی و لاتین، بیش از 5 درصد میباشد. زبانهای اورپایی مشترکات زیادی با لاتین دارند مثلا انگلیسی بیش از 70 درصد.
لغات زیر در بسیاری از زبان ها تقریبا شبیه به هم نوشته و یا خوانده می شوند.
| فارسی | انگلیسی | فرانسوی | روسی | لاتین |
| مادر | Mother | Mѐre (ˈmɪəʳ) | мать مات | Matter ماتر |
| برادر | Brother | Frère (‘frère’) | Брат برات | Frater |
| هست | Is | Est اِست | Есть یِست | Est |
لغت مادر در خیلی از زبان ها یکسان است. بعضی لغات از زبان های مختلف در زبان دیگر نفوذ کرده است. مثل لغت «سماور» که از روسی به فارسی و نیز لغت «شُوفر» از فرانسوی وارد فارسی شده و لغت «پیاله» و «کاسه» از فارسی به سایر زبان رفته است. زبان لاتین 28 حرف دارد و حروف باصدا (vowel letters) (a, e, i, o, u, y) است و اسامی بصورت مذکر (feminine) ، مونث (feminine) و خنثی ((neuter هستند. به طور کلی پسوندهای مهم us برای مذکر مثل گیاه سازو Juncus ، برای مونث پسوند مهم a مثل گیاه نسترن یا همان گل سرخ یا رُز Rosaو برای خنثی پسوند مهم um را بکار می برند مثل موزه گیاهی Herbarium
آواشناسی در زبان لاتین (Vocales)
در زبان لاتین صداهای «ش»، « ژ» «چ» وجود ندارد
[ch] تلفظ ch به زبان لاتین «خ» است مثل گیاه گل حسرت که به لاتین Colchicum «کولخیکوم» است. نام لاتین گلسنگ Lichen بصورت «لیخن» خوانده میشود.
[c] بطور کلی در همه موارد حرف C «ک» خوانده میشود مگر بعد از آن (e, i, y, ae, oe) باشد که در آن صورت مثل «ث» در کلمه «ثریا» خوانده میشود. مثل گیاه اویار سلام (سیپروس) Cyprus
[ae] و [oe] را e می خوانند مثل تابستانهaestivum که بصورت [estivum]خوانده میشود. در اکولوژی giaόoecol که بصورت [ekolόgia]خوانده میشود.
[qu] را بصورت [kv] خوانده می شود مثل لغت برابرaequális که بصورت [eqvális] خوانده میشود. همچنین کلمه «آب» áqua که بصورت [ákva] خوانده می شود. میوه «خورجین» síliqua را بصورت [sílikva] می خوانیم.
[s] فقط بین دو حرف با صدا z خوانده می شود مثل گیاه نسترن یا همان رُز Rosa که بصورت [Rόza]خوانده میشود. isogamia
[ph] را «ف» میخوانند Physica که بصورت «فیزیکا» خوانده میشود. هاگ قهوه ای (Phaeόsporus)
[th] و [rh] که از یونانی به زبان لاتین آمده اند [h] بدون تلفظ است مثل ریسه «تالوس» (Thállus)، ریزوم (rhízoma)، زرد طلایی (Xánthinus)، رزین (Rhizína)، ریتم (Rhytmus)
[j] به صورت y تلفظ می شود: Jesu (ye-soo). مثل درخت گردو (Juglans) که بصورت «یوگرانز» خوانده می شود.
[sc] قبل از e ، i ، y ، ae ، oe بصورت sh «اس» تلفظ می شود ascendit (ah-shehn-deet)).
[su] اگر قبل از حرف a و e بیاید بصورت [[sv تلفظ می شود مثل لغت شیرین suávis بصورت [[svávis خوانده می شود. لغت خو گرفته یا عادت کرده consuѐtus را بصورت [consvѐtus] می خوانیم.
] ti [ قبل از حرف صدار دار و بعد از هر حرف به جز s ، t ، یا x بصورت «تسِ» tsee تلفظ می شود و مثل حرف روسی «Ц» است مثلا لغت «تشکر» gratia را بصورت ((grah-tsee-a میخوانیم. Collѐctioکه بصورت «کولِک ثیو» خوانده می شود. از مثال های دیگر discriptio, differentio
[j] را بصورت «یه» می حوانیم مثل گیاه سازو Juncus که بصورت «یونکوس» و گیاه گردو Juglans را بصورت «یوگلانس» می خوانیم.
[ngu] را بصورت ngv می خوانیم مثل لغت رشته «زبان» Lingua را بصورت Lingva خوانذه می شود.
[sch] را بصورت [سِخ] خوانده می شود جدول schѐdula بصورت «اسخِدولا» است و لغت مدرسه « schόla» «اِسخولا» میخوانیم
x] X] را بصورت ks خوانده می شود. Xánthinus را بصورت [ksantinus] می خوانیم.
منابع مهم:
- معصومی س. م.، حایری ز. 1386. فرهنگ لغات مشترک فارسی- روسی و ریشه های آنها، انتشارات دانشگاه رازی کرمانشاه، 23 ص.
- Прпхокров В.П. 2004. Ботаническая латынь: Учебник для студ. биол. И пед. фак. высш. учеб. Заведений ¾ М. Издательство центер «Акадеьия», — 273 с.
- Прпхокров В.П. 2018. Ботаническая латынь : учебник и практикум для академического бакалавриата— М. : Издательство Юрайт — 283 с.
مردم گیاهشناسی (اتنوبوتانی)
اصطلاح «اتنوبوتانی» اولین بار در سال 1895 توسط گیاه شناس آمریکایی J.M. Harshberger ارائه گردید.
قسمتی از علم گیاهشناسی که به مطالعه روابط بین گیاهان و مردم میپردازد. به عبارت دیگر اتنوبوتانی مطالعه گیاهان بومی و کاربردی از جنبه های دارویی، خوراکی، ادویهجات، ترشیجات و غیره که برای اهالی ارزشمند است. از این رو این علم فقط مطالعه استفاده انسان از گیاهان نیست. بلکه اتنوبوتانی به مطالعه گیاهان در چهارچوب فرهنگی در جوامع خاص و زمینه های اکولوژیکی آنها میپردازد (Voeks , 2017).
مردم گیاه شناسی پیشرفته (اتنوبوتانی مدرن) (Modern ethnobotany) یک رشته میانرشته ای است که محققانی از مردم شناسی (anthropology)، گیاه شناسی (Botany)، باستانشناسی (Archaeology)، جغرافیا (Geography)، پزشکی (edicineM) ، زبان شناسی (Linguistic) ، اقتصاد (Economy)، معماری چشم انداز (Landscape Architecture) و داروسازی (Pharmacology) را با هم جمع می کند.
با شروع قرن بیستم، حوزه اتنوبوتانی از جمع آوری خام داده ها به یک جهت گیری مجدد، بیشتر روش شناختی و مفهومی تغییر یافت. امروزه ، کارهای تحقیقاتی در زمینه اتنوبوتانی به مهارت های مختلفی زیر نیاز دارد:
- آموزش گیاه شناسی: برای شناسایی و حفظ نمونه های گیاهی (Plant specimens)
- 2- آموزش انسان شناسی: برای درک مفاهیم فرهنگی پیرامون درک گیاهان
- 3- آموزش زبانشناسی: برای بررسی اصطلاحات محلی و معناشناسی بومی.
اتنوبوتانی شاخه ای از اتنوبیولوژی (Ethnobiology)، مطالعه روابط متقابل گذشته و حال بین فرهنگهای انسانی و گیاهان ، حیوانات و ارگانیسمهای دیگر در محیط آنها در نظر گرفته می شود. مانند حوزه اصلی خود ، اتنوبوتانی ارتباط بین اعمال فرهنگی انسان و زیرشاخه های زیست شناسی را آشکار می کند. امروزه با دستکاری شدید بشر در طبیعت روز به روز به نابودی محیط زیست خود نزدیک میشود.
مطالعات اتنوبوتانی در فضا و زمان، از تحقیقات باستانشناسی (Archaeological) در مورد نقش گیاهان در تمدن های باستان گرفته تا «مهندسیزیستی» (Bioengineering) محصولات جدید، گسترده است. علاوه بر این، اتنوبوتانی محدود به جوامع غیرصنعتی یا غیرشهری نیست. در حقیقت ، سازگاری مشترک گیاهان و فرهنگ های انسانی در زمینه شهرنشینی و جهانی سازی در قرن بیستم و بیستویکم تغییر کرده و شاید نیز تشدید شده باشد. با این حال ، فرهنگ های بومی و غیر غربی نقش مهمی در اتنوبوتانی بازی می کنند و در گذشته چنین تصور میشد که آنها دانش بی ارزش زیست محیطی محلی بوده اند که طی قرن ها یا حتی هزاره ها با تعامل محیط زیست (زندگی) آنها به دست آمده است(https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Ethnobotany).
اتنومدیسین (Ethnomedicine) زیرمجموعه ای از انسان شناسی پزشکی است که به مطالعه داروهای سنتی میپردازد. این مطالعات نه تنها در برگیرنده مطالبی است که در منابع قدیمی ذکر شده به عنوان مثال طب سنتی چینی، بلکه همچنین شامل تجربیاتی است که طی قرن ها از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. در حالی که تمرکز مطالعات این قسمت از دانش پزشکی اغلب درک بومی و استفاده از داروهای سنتی است، این امر به عنوان محرک دیگری برای تحقیقات در کشف و توسعه دارو می باشد.
اتنوبوتانی و کشاورزی:
کشاورزی ممکن است به عنوان انتخاب تحت تأثیر فرهنگ گیاهانی با ویژگیهای خاص ژنتیکی که مورد نظر انسانها برای ایجاد گیاهان اهلی یا محصولات است ، تعریف شود.
اتنوبوتانی از دو طریق به درک کشاورزی کمک می کند:
1. با آشکار کردن راه های ایجاد گیاهان تغییر یافته ژنتیکی برای اهداف انسانی.
2. با توصیف و توضیح روشهای مختلفی که می توان همین محصول را تولید کرد ، چه برای منافع اقتصادی ، میل به عملکرد پایدار ، و یا اهداف فرهنگی خاص دیگر.
امروزه متخصصین کشاورزی در پی اهلی کردن گیاهان بومی و تکثیر و پرورش آنها هستند. همچنین کاشت گیاهان وحشی در باغات و فضاهای سبز، رفته رفته متداول میشود از جمله گیاهان اسانسداری چون روزماری، آویشن
مردمگیاهشناسی باستانی (Archaeoethnobotany)
دیرینمردمگیاهشناسی (paleoethnobotany)
این نوع مطالعه ارتباط نزدیک با اتنوبوتانی دارد و بدون درک محیط زیست از محیط های مدرن بدون در نظر گرفتن تاریخچه محیط زیست که اغلب شامل مداخلات انسانی ماقبل تاریخ است دشوار است.
تاریخ اهلی سازی ذرت دانه غلات (که معمولاً “ذرت” نامیده می شود) مورد توجه خاص باستان شناسان است. برخی تصور می کنند این فرآیند از 7،500 تا 12،000 سال پیش آغاز شده است. شواهد ژنتیکی اخیر نشان می دهد که اهلی شدن ذرت 9000 سال پیش در مکزیک مرکزی ، شاید در ارتفاعات بین اوخاکا و جالیسکو اتفاق افتاده است. بقایای باستان شناسی لپه های ذرت اولیه که در غار Guila Naquitz در دره Oaxaca یافت شده است ، تقریباً 6،250 سال قدمت دارد. قدیمی ترین لپه از غارهای نزدیک Tehuacan ، Puebla ، تقریباً به 2750 سال قبل از میلاد مسیح تعلق دارد.
امروزه اهمیت اتنوبوتانی چند برابر است. مطالعه تولید مواد غذایی بومی و دانش دارویی محلی (local medicinal knowledge) ممکن است پیامدهای عملی برای توسعه کشاورزی پایدار (Sustainable agriculture) و کشف داروهای جدید داشته باشد. اتنوبوتانی همچنین آگاهی از ارتباط بین تنوع زیستی (Biodiversity) و تنوع فرهنگی (cultural diversity) و همچنین درک پیچیده از تأثیر متقابل (مفید و یا مخرب) گیاهان و انسان ها را به همراه داشته باشد.
Voeks R. 2017, Ethnobotany, Chapter March 2017, DOI: 10.1002/9781118786352.wbieg0300, Mode of Access: https://www.researchgate.net/publication/315383972
Ethnobotany, 2017, New World Encyclopedia Mode of Access: https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Ethnobotany
بزرگترین گل
گل بدبو:. بزرگترین گل بطور عامیانه که در حقیقت یک گل آذین بزرگ است.
یکی از بزرگترین گل آذین ها در میان گیاهان مربوط به گیاه «بد بو» یا «گیاه جسد» با نام علمی Amorphophallus titanium (Becc.) Becc. ex Arcong. است. این گیاه در جنگلهای وحشی استوایی سوماترا در کشور اندونزی میروید.همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است این گیاه دارای غده زیرزمینی است که می تواند وزن آن تا 75 کیلوگرم باشد. از این غده یک برگ مرکب چند بار شانه ای تولید میشود که می تواند تا 6 متر بلندی داشته باشد. این برگ 9 تا 24 ماه عمر می کند و در طول عمر خود انرژی لازم برای غده جدید و بزرگتر را تأمین می کند. در فواصل نامنظم چندین ساله ، غده بجای برگ ، گل آذین عظیمی تولید می کند که می تواند بیش از 3 متر ارتفاع و 1.50 متر عرض داشته باشد.
گیاه Amorphallus titanum:
1- شکل کلی گیاه در مرحله گلدهی که گل آذین بخوبی دیده میشود؛ 2- مرحله رویشی گیاه (برگ منحصر بفرد)؛ 3- برشی از گل آذین چمچه؛ 4- بزرگنمایی قسمتی از میلچه که گل های نر در بالا و گل های ماده در پایین دیده میشوند؛ 5- تودههای گرده (پولینی)؛ 6- گیاه در مرحله میوه دهی که با غده زیر زمینی آن قابل مشاهده است؛ п – میوه ها؛ К – غده (اقتباس ازتختجان، کتاب زندگی گیاهان، جلد 6، شکل269 ، ص479؛ Тахтаджян, 1982).
گیاهان دارویی مفید ضد بیماریهای ویروسی
الف -گیاهان اسانس دار تیره نعناییان از قبیل:
- نعنا
- ریحان
- رزماری
- پونه کوهی
- مریم گلی
- بادرنجبویه
ب- همچنین از سایر تیره های گیاهی مثل سیر، رازیانه، آقطی،
ج- برخی از گیاهان تیره بقولات مثل شیرین بیان و گون گیاه خوراکی و دارویی ناخنک (اکلیل الملک) (Astragalus hamosus L.)
د- گیاهان طایفه آفتاب گردان
منابع
- Impressive Herbs with Antiviral Activity
آشنایی با زعفران وحشی ویژگیهای ضد میکروبی عصاره
ویژگیهای ضد میکروبی عصاره زعفران وحشی ( Crocus sativus var. haussknechtii Boiss. and Reut. ex Maw)
| چکیده | |||||||||||
| زعفران یکی از مهمترین گیاهان اقتصادی دنیا است که کاربرد دارویی فراوانی نیز دارد. سرده زعفران (Crocus L.) با حدود 90 گونه از تیره زنبقیان (Iridaceae) در نیمکره شمالی، بهویژه غرب آسیا و ایران پراکندگی دارد. تحقیق حاضر بهمنظور بررسی فعالیت ضد میکروبی عصاره قسمتهای مختلف از زعفران مزروعی (C. sativus var. haussknechtii) از قبیل پوششبُنه، بُنه، گلپوش و کلالهی واریتهای بر روی برخی میکروارگانیسمهای بیماریزا (Bacillus cereus, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Pseudomonas fluorescens, Salmonella typhimurium, Staphylococcus aureus) میباشد. نمونههای گیاهی مورد نظر از چهار رویشگاه مختلف استان کرمانشاه جمعآوری و در هرباریوم دانشگاه رازی کرمانشاه شناسایی گردید. پس از آمادهسازی مواد خام گیاهی، عصاره الکلی 4 قسمت مختلف این گیاهان (گلپوش، کلاله، غده و پوششغده) به روش خیساندن (ماسراسیون) استخراج شد. آزمایشات میکروبی با استفاده از روش حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) در دو غلظت (128/0) میکروگرم در میلیلیتر (μg.ml-1) و (512/0) میکروگرم در میلیلیتر (μg.ml-1) به شیوهی میکرو براث دایلوشن تعیین گردید. نتایج حاصل به کمک آزمونهای آماری نشان داد که ارتباط معناداری (001/0<p) بین افزایش غلظت عصارههای الکلی گلپوش این گیاه و قطر هاله عدم رشد وجود دارد. بدین ترتیب که عصاره متانولی گلپوش نسبت به باکتریهای انترکوک ( 128/0) میکروگرم در میلیلیتر (μg.ml-1) و در سالمونلاواستاف ائورئوس (512/0) میکروگرم در میلیلیتر، اثر بازدارندگی دارد. بر اساس یافتههای این تحقیق عصاره الکلی قسمتهای مختلف واریتهای زعفران مزروعی غیر از گلپوش (که خاصیت نسبتاً خوبی از خود نشانداد)، خاصیت ضدمیکروبی از خود نشان ندادند. به این ترتیب گلپوش این نوع زعفران وحشی میتواند کاندیدای مناسبی برای بررسیهای آزمایشگاهی باشد و جداسازی ترکیبات فعال موجود در آن برای دستیابی به داروهای ضد میکروبی، پیشنهاد میشود. | |||||||||||
| کلیدواژه ها | |||||||||||
| عصاره؛ زعفران؛ فعالیت ضد باکتری؛ گلپوش؛ کلاله؛ کرمانشاه | |||||||||||
| موضوعات | |||||||||||
| فرآوری، صنایع غذایی و بیوشیمی | |||||||||||
| عنوان مقاله [English] | |||||||||||
| The Antimicrobial properties of extracts in ( Crocus sativus var. haussknechtii Boiss. and Reut. ex Maw) | |||||||||||
| نویسندگان [English] | |||||||||||
| Seid Meghdad Hashemi1؛ Seid Mohamad Maassoumi2؛ Hamid Reza Gasempour3 | |||||||||||
| 1MS.c. Department of Biology, Faculty of Science, Razi University | |||||||||||
| 2Assistant Professor, Department of Biology, Faculty of Science, Razi University | |||||||||||
| 3Associate Professor, Department of Biology, Faculty of Science, Razi University | |||||||||||
| چکیده [English] | |||||||||||
| Saffron is one of the most important economic plants in the world that also has many pharmaceutical applications. Genus Crocus L. (Saffron) with about 90 species of the Iridaceae family in the northern hemisphere, especially in West Asia and Iran are scattered. The present study was to investigate the antimicrobial activity of extracts of various parts such as cover of corm, corm, perianth and stigma of the variety of saffron (C. sativus var. Haussknechtii) on some pathogenic microorganisms (Bacillus cereus, Enterococcus faecalis, Escherichia coli , Pseudomonas fluorescens, Salmonella typhimurium, Staphylococcus aureus) extrusion. Plant specimens were collected from four different habitats of Kermanshah province and then were identified in the herbarium of Razi University. After preparing raw plant extract four different parts of the plants (cover of corm, corm, perianth, stigma) by soaking (maceration) were extracted. Microbial tests using minimum inhibitory concentration (MIC) of the broth micro-dilution method were determined. The results of analysis by statistical tests showed a significant correlation (001/0 <p) the increase in the concentration of alcoholic extracts there perianth saffron and inhibition zone diameter. Thus, Perianth methanol extract in Enterococcus (0/128) g ml, Salmonella and Staphylococcus (0/512) g ml has inhibitory effects against bacteria. Based on the findings of non-alcoholic extracts of different parts of a flower in this plant did not show antimicrobial properties. Thus perianth these wild saffron may be a good candidate for laboratory tests and isolation of active ingredients to achieve antimicrobial drugs, it is recommended. | |||||||||||
| کلیدواژه ها [English] | |||||||||||
| antibacterial activity, extract, Kermanshah, Perianth, Saffron, Stigma | |||||||||||
| مراجع | |||||||||||
|
|||||||||||
